در انتخاب استاد ممتاز (استاد دائم) سوابق و پروندۀ فرد موشکافانه بررسی می‌شود و کمک‌هایی که او در زمینۀ علمی تخصصی‌اش کرده (پژوهش‌ها، سابقۀ تدریس و خدمات) در نظر گرفته می‌شود و پس از گذشت از مراحل گوناگون، فرد را به‌عنوان «استاد ممتاز» معرفی می‌کنند.
بالاترین رتبه دانشگاهی در ایران «استاد ممتازی» است. با توجه به اینکه فرآیند محروم کردن استاد ممتاز برای دانشگاه پیچیده، سخت و رنج‌آور است. بنابراین، مؤسسات در اعطای آن دقت زیادی به خرج می‌دهند.
استاد ممتاز تا دو دورۀ ۵ ساله از بازنشستگی معاف می‌شود و می‌تواند برای دورۀ دکترا با تشخیص خود بدون آزمون، دانشجوی دکترا جذب کند.
برخی از شرایط لازم برای کسب کرسی استاد ممتازی دانشگاه عبارت است از داشتن حداقل ۱۰۰ استناد معتبر در سطح بین‌المللی برای رشته‌های علوم تجربی یا ۵۰ استناد معتبر برای رشته‌های علوم انسانی و استاد راهنمایی حداقل ۱۰ دانش‌آموخته در سطح دکترای تخصصی و ۲۰ دانش‌آموخته در سطح کارشناسی ارشد، حداقل ۱۰ سال سابقه تدریس و تحقیق موفق پس از نیل به مرتبه استادی.
از جمله استادان ممتاز در ایران می توان به دکتر محمدرضا شفیعی کدکنی دانش آموختۀ اسبق دانشگاه فردوسی مشهد و استاد دانشگاه تهران اشاره کرد. از دانشگاه فردوسی مشهد نیز تا کنون دو استاد ممتاز به جامعۀ علمی کشور معرفی شده است:

1- دکتر علیرضا کوچکی
2- دکتر محمدجعفر یاحقی