دوازدهمین نشست از سلسله نشست‌های تخصصی موزۀ دانشگاه فردوسی مشهد با موضوع «خاک، میراث طبیعی و محیط زیست» عصر چهارشنبه ۸ بهمن‌ماه ۱۳۹۹ در موزه دانشگاه برگزار شد.
در این نشست دکتر غلامحسین حق‌نیا، استاد پیشکسوت دانشکدۀ کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد دربارۀ اهمیت خاک، تأثیر عملکرد بشر بر فرسایش و از دست رفتن خاک و ارتباط و پیوند آن با میراث طبیعی به ايراد سخن پرداخت و اطلاعات ارزشمندی عرضه كرد.
دکتر حق‌نیا در آغاز سخن و پیش از پرداختن به بحث علمی دربارۀ خاک با خواندن اشعاری از مولانا به بعد معنوی و ادبی خاک پرداخت و گفت: زندگی همچون هرمی است که وقتی نگاه می‌کنیم خاک در قاعده و پایه آن قرار می‌گیرد که بشریت از آنجا آغاز می‌شود، بنابراين بايد
«رو به خاک آریم کز وی رسته‌ایم دل چرا در بی‌وفایان بسته‌ایم»
دکتر حق‌نیا در ادامه به بحث علمی دربارۀ میراث گران‌بهای زمین پرداخت و گفت: پیچیده‌ترین و ارزشمندترین عنصر حیات و میراث طبیعی ما خاک است که تن‌درستی بشر بدان وابسته است؛ خاك امانتی که از نیاکانمان به ما سپرده شده است و ما نه تنها باید دست‌نخورده که حتی بهتر از قبل آن را به نسل بعد برسانیم.
ایشان ادامه داد: یکی از چالش‌های بسیار مهم زیست‌محیطی در رابطه با خاک، مسأله فرسایش آن است که به کاهش کیفیت آب و بسیاری مسائل دیگر و دشواری‌های تغییر اقلیم منجر خواهد شد.
دكتر حق‌نيا فرسایش خاک را تهدیدى بسیار جدی برای محیط زیست و تأمین منابع غذایی برای انسان دانست.
وی اظهار داشت: ۷۵٪ سطح کرۀ زمین به دست بشر بر هم ریخته و از حالت طبیعی خارج شده است و پیش‌بینی‌ها حاکی از آن است که تا سال ۲۰۵۰ این رقم به بیش از ۹۰٪ خواهد رسید و این فاجعه کل بوم‌نظام‌ها را با تهدید جدی مواجه می‌کند.
او ادامه داد: فرسایش خاک منجر به کاهش کیفیت آب‌های زیرزمینی، کاهش کیفیت زمین‌های کشاورزی و در نتیجه بر هم ریختن چرخۀ تأمین منابع غذایی خواهد شد.
رئيس گروه علوم خاك فرهنگستان علوم گفت: ایران با میانگین فرسایش ۲۰ تن خاک در هر هکتار بیش‌ترین نرخ فرسایش خاک را دارد که عواملی چون افزودن کودهای شیمیایی، آفت‌کش‌ها، فعالیت‌های هسته‌ای، فلزهای سنگین، آلاینده‌های صنعتی و سوخت‌های فسیلی می‌تواند افزایش سرعت روند این فرسایش را در پى داشته باشد.
دكتر حق‌نيا در این نشست علاوه بر پرداختن به خاک به‌عنوان بستر کشاورزی به کارکردهای دیگر خاک همچون نقش خاک در فعالیت‌های عمرانی، شهرسازی، پالایش پسابها، دفع پسماند، صنعت نفت، صنعت لوازم آرایشی و نیز هنر پرداخت.
دکتر حق‌نیا با نگاهی زیباشناسانه به وجود تنوع رنگی خاک‌ها در دنیا اشاره كرد و گفت: کنار هم چیدن خاک‌ها با رنگ‌های متنوع، خود همچون تابلوی نقاشی زیبایی است که چشم را می‌نوازد.
دکتر حق‌نیا در پایان با سخنی از رابیندرانات تاگور، شاعر و فیلسوف هندی که گفته است: «رها شدن از بند خاک برای درخت آزادی به ارمغان نمی‌آورد»، ارزش و حرمت خاک را یادآور شد و گفت:
حرمت خاک را نگه داریم تا خاک به ما روزی ببخشد.